Badanie pola widzenia (PERYMETRIA)

Co to jest pole widzenia?

Pole widzenia to przestrzeń obejmowana wzrokiem, bez poruszania oczami. Wynika to z faktu, że, oko widzi nie tylko to, co jest na wprost, ale także to, co znajduje się poza tym obszarem, czyli poniżej, powyżej, z prawej i lewej strony.

Widzenie jest zwykle najlepsze w samym centrum pola widzenia. Dlatego oczy kierowane są ku przedmiotom, które chce się lepiej zobaczyć. Im dalej od środka znajduje się obserwowany obiekt, tym słabiej jest widoczny. Gdy, obiekt przesuwa się dostatecznie daleko w bok, znika całkowicie z pola widzenia.

Prawidłowe pole widzenia jednego oka wynosi od góry 60º, od nosa 60º, od dołu 75º, od skroni 100º i poszerza się do 120º przy patrzeniu obojgiem oczu.

Co to jest centralne pole widzenia?

Centralne pole widzenia związane jest z prawidłową funkcją plamki żółtej i drogi wzrokowej. Jeśli plamka żółta zmieniona jest chorobowo, przez m.in. AMD, obrzęk, niedokrwienie, zwyrodnienie, otwór, histoplazmozę, toksoplazmozę, fototoksyczność, toksyczny wpływ leków, pogarsza się jej funkcja i pojawia się niewyraźne widzenie w centrum pola widzenia. W początkowym stadium choroby, zmiany w polu widzenia zazwyczaj są niewidoczne, ponieważ mózg wykorzystuje zjawisko tzw. pozasiatkówkowego percepcyjnego uzupełnienia i uzupełnia braki pola widzenia informacjami z brzegów mroczków (ubytków w polu widzenia). Inaczej jest w przypadku zaawansowanych zmian w plamce żółtej, występują wówczas trudności w czytaniu, wykonywaniu precyzyjnych czynności, rozpoznawaniu twarzy, ponadto obniża się poczucie kontrastu i pogarsza rozpoznawanie barw.

Brak stabilnej fiksacji plamkowej uniemożliwia wykonanie komputerowego badania pola widzenia. Wówczas do badania wykorzystuje się test Amslera.

Test Amslera to kwadrat o wymiarach 10 na 10 cm, składający się z białych lub czarnych linii dzielących go na mniejsze kwadraty o 5 mm bokach, które z odległości 28 cm odpowiadają wielkości kątowej 1°. W centrum znajduje się punkt fiksacji, który należy obserwować każdym okiem osobno. Jeśli w trakcie badania wystąpią: metamorfopsje (wyginanie linii), makropsje (powiększenie kwadracików), mikropsje (pomniejszenie kwadracików) lub mroczek (zanik kilku linii lub kratek) należy pilnie skontaktować się z okulistą.

Co to jest obwodowe pole widzenia?

Obwodowe pole widzenia odpowiada za poruszanie się i orientację w przestrzeni. Do jego uszkodzenia dochodzi w przebiegu schorzeń okulistycznych i neurologicznych, takich jak:

• choroby siatkówki - zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, dystrofie siatkówki, odwarstwienie siatkówki, retinopatia cukrzycowa proliferacyjna
• uszkodzenie nerwu wzrokowego - jaskra, niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego
• zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego - udar, guz

Wczesne ubytki obwodowego pola widzenia przebiegają zwykle bezobjawowo, związane jest to z nakładaniem się pola widzenia obojga oczu i nie dostrzeganie subtelnych zmian zachodzących w jednym oku. Gdy, objawy nasilają się a zaburzenia stają się bardziej dostrzegalne, pojawiają się wówczas problemy z poruszaniem się w nieznanym otoczeniu, zwłaszcza przy słabym oświetleniu.

Do czego służy badanie pola widzenia?

Badanie pola widzenia bada zakres pole widzenia, jak daleko widzi oko: w górę, w dół, w prawo i lewo oraz jaką wykazuje wrażliwość widzenia w różnych częściach pola widzenia, kontrolowanych przez odpowiednie części mózgu. Pomaga w określeniu lokalizacji choroby i ustaleniu, czy zmiany mają charakter okulistyczny, czy też neurologiczny. A możliwe jest to, dzięki istnieniu odpowiednich wzorców utraty pola widzenia, swoistych dla oka (chorób siatkówki, nerwu wzrokowego, jaskry) oraz mózgu (ośrodkowego układu nerwowego). W przypadku np. jaskry powstają mroczki łukowate, a w schorzeniach mózgu obserwuje się mroczki połowicze.

Badanie pola widzenia jest jednym z kluczowych testów przeprowadzanych w ramach diagnostyki jaskry. Badanie ułatwia wykrycie wczesnych zmian chorobowych, które mogą przebiegać bezobjawowo i nie dawać żadnych niepokojących objawów ze strony narządu wzroku. A to za sprawą, umieszczenia zmian jaskrowych w obwodowym polu widzenia. Albowiem, trudno jest dostrzec tego typu zmiany, wykonując codzienne czynności i wykorzystując przy tym widzenie centralne, które pomimo choroby, długo nie zmienia się. Dopiero w późnej fazie choroby, gdy zmiany są bardzo zaawansowane, dochodzi do pogorszenia widzenia centralnego i utraty centralnego pola widzenia. Kolejnym powodem, dla którego powinno wykonywać się badanie pola widzenia jest fakt, że w niektórych przypadkach wczesnej jaskry na pierwszy plan wysuwają się zaburzenia widzenia centralnego, a nie obwodowego, które wymagają potwierdzenia i zróżnicowania. Wreszcie, wielokrotne powtarzanie badania pola widzenia, pomaga ustalić, czy choroba jest stabilna, czy też nasila się i wymaga zmiany leczenia.

Na czym polega badanie pola widzenia?

Badanie pola widzenia jest subiektywną miarą całego pola widzenia, zarówno widzenia centralnego, jak i obwodowego. Ocenia ile badany pacjent jest wstanie zobaczyć z każdej ze stron, skupiając jednocześnie oko na centralnym punkcie fiksacji. Test wykorzystuje punkt świetlny, który jest wielokrotnie prezentowany w różnych obszarach widzenia.

Badanie jest używane do diagnozowania, określania nasilenia i monitorowania jaskry.

Uzyskane w ten sposób informacje podlegają analizie, ocenie ilościowej i porównaniu do normatywnej bazy danych, która gromadzi informacje wzorcowe, czyli informacje pozwalające ocenić otrzymane wyniki pod kątem obecności zmian chorobowych.

Jakimi metodami wykonuje się badanie pola widzenia?

• konfrontacyjne pole widzenia – polega na tym, że pacjent i lekarz siedzą naprzeciwko siebie, pacjent zasłania jedno oko, drugim okiem patrzy na oko lekarza i bez poruszania nim odpowiada ile widzi palców lekarza w każdej ze ćwiartek pola widzenia; po zakończeniu testu jednego oka, badane jest drugie oko
• automatyczne badanie pola widzenia - mierzy pole widzenia światłami o różnych rozmiarach i jasności
• kinetyczne badanie pola widzenia – mierzy pole widzenia przy pomocy poruszających się a nie migających świateł

Kiedy należy wykonać badanie pola widzenia?

• podejrzenie i monitorowanie przebiegu jaskry
• choroby nerwu wzrokowego
• cukrzyca
• nadciśnienie tętnicze
• udar
• stwardnienie rozsiane
• nadczynność tarczycy
• zaburzenia przysadki mózgowej
• zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego
• uraz

Czy badanie pola widzenia może być wykonywane u kobiet w ciąży?

Badanie pola widzenia jest bezpieczne dla kobiet w ciąży i ich potomstwa, może być wielokrotnie powtarzane, ponieważ nie uszkadza badanych tkanek oka i nie oddziałuje na płód.

Czy badanie pola widzenia może być wykonywane u dzieci?

Badanie pola widzenia jest bezdotykowe i niebolesne, może być wykonywane u dzieci.

Należy jednak pamiętać, że u dzieci badanie ma nieznaczne ograniczenia. Wynikają one z młodego wieku pacjenta oraz braku możliwości porównania otrzymanych wyników z normatywną bazą danych, która nie zawiera informacji wzorcowych dla pacjentów poniżej 18. roku życia.

Pomimo niedogodności, badanie pozwala uzyskać informacje z drogi wzrokowej, poddać je szczegółowej analizie, która pomoże ocenić otrzymane wyniki pod kątem zmian chorobowych. Wielokrotnie powtarzane badanie stanowi doskonałą dokumentację medyczną oraz ułatwia ocenę postępu choroby i skuteczności leczenia.

Jak długo trwa badanie pola widzenia?

Badanie jednego oka trwa około 5-10 minut.

Czy badanie pola widzenia musi być powtarzane?

Badanie pola widzenia powinno być wielokrotnie wykonywane, chociaż może wydawać się, że jest niepotrzebne. Badanie wykazuje pewną zmienność, więc powtarzanie testu pomaga określić, czy badanie jest prawdziwe, ale także poprawia zdolność do przeprowadzania testu w miarę upływu czasu. Czasami badanie powtarza się natychmiast, aby upewnić się, że wynik jest dokładny, czy nieprawidłowości nie wynikają ze zmęczenia, braku koncentracji, suchego oka. Innym razem test powtarza się w ciągu kilku tygodni, kilku miesięcy lub roku, aby sprawdzić postęp choroby, ustalić czy obecne leczenie jest wystarczające.

Badanie pola widzenia jest szczególnie ważne w leczeniu jaskry, a powtarzane testy pola widzenia mają kluczowe znaczenie dla wychwycenia utraty widzenia, zanim zauważy je sam pacjent i monitorowania choroby w czasie. Wreszcie test pola widzenia jest miarą, jak dobrze widzi pacjent i jak dobrze będzie widzieć w przyszłości.

Czy nie ma czegoś łatwiejszego niż badanie pola widzenia?

Pomimo poszukiwania nowych łatwiejszych testów do oceny pola widzenia, nadal badanie pola widzenia pozostaje złotym standardem i pozostaje powszechnie używanym „testem klikania”.