Alergia, czyli alergiczne zapalenie spojówek charakteryzuje się zaczerwienieniem spojówek i świądem. Stanowi aż 40% przypadków zespołu „czerwonego oka” i występuje u 96% chorych z sezonowym alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa. Uważa się nawet, że alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek (ARC) jest najczęstszą chorobą alergiczną na świecie.

Alergiczne zapalenie spojówek dzielimy na:

1. Ostre alergiczne zapalenie spojówek (AAC)

• to ostra reakcja na pyłki roślin, użądlenie owadów lub po miejscowym podaniu niektórych leków (cefalosporyna, bacytracyna, tetracyklina i nowokaina, tetrakaina)
• powstaje po nadmiernej ekspozycji na pyłki lub na skutek jednorazowego dostania się dużej ilości pyłków do worka spojówkowego
• przebiega ze świądem, przekrwieniem i gwałtownie narastającym obrzękiem spojówek, prowadzącym nawet do całkowitego zniesienia szpary powiekowej
• pomimo dramatycznego przebiegu choroba często nie wymaga intensywnego leczenia, należy przede wszystkim przerwać kontakt z alergenem
• w przypadku nawracających objawów należy skontaktować się z lekarzem

2. Sezonowe (okresowe) alergiczne zapalenie spojówek (SAC, IAC)

• najczęściej rozwija się w przebiegu uczulenia na pyłki roślin, rzadziej na zarodniki grzybów pleśniowych
• zwykle towarzyszy sezonowemu alergicznemu zapaleniu błony śluzowej nosa
• przebiega ze świądem, łzawieniem i przekrwieniem oczu
• czasami prowadzi do obrzęku spojówek i powiek, a także do pojawienia się brodawek w spojówce tarczkowej
• często obecne są tzw. cienie alergiczne, czyli sinoróżowe przebarwienia skóry poniżej powieki dolnej

3. Przewlekłe (przetrwałe) alergiczne zapalenie spojówek (PAC)

• to uczulenie na: roztocza kurzu domowego, grzyby pleśniowe, sierść zwierząt domowych
• objawia się świądem, łzawieniem i przekrwieniem oczu
• czasami prowadzi do obrzęku spojówek i powiek, a także do pojawienia się brodawek w spojówce tarczkowej
• objawy są łagodne i występują przez cały rok
• zmiany nasilają się pod wpływem ekspozycji na alergen lub działanie nieswoistych czynników drażniących
• w procesie łagodzenia objawów, ogromną rolę odgrywa codzienna profilaktyka, polegająca na pozbywaniu się jak największej ilości alergenów
• leczenie polega na podawaniu leków przeciwhistaminowych, a także sztucznych łez, ponieważ alergia często współistnieje z zespołem suchego oka, szczególnie u osób pracujących przy komputerze, przebywających w pomieszczeniach klimatyzowanych, czy przyjmujących leki tj.: ß adrenolityki, leki przeciwhistaminowe i antykoncepcyjne

4. Wiosenne zapalenie spojówek i rogówki (VKC)

• to przewlekła, ciężka i zagrażająca widzeniu choroba alergiczna narządu wzroku
• występuje u dzieci i młodzieży, głównie chłopców w wieku 5–12 lat
• objawia się uporczywym świądem, łzawieniem, pieczeniem, zaburzeniami widzenia i światłowstrętem
• charakteryzuje się brodawkami w obrębie spojówki tarczki górnej, uszkodzeniem rogówki i plamkami Trantasa wokół jej rąbka, silnym przekrwieniem i przerostem spojówek, gęstą i śluzową wydzieliną
• choroba wymaga specjalistycznego leczenia

5. Atopowe zapalenie rogówki i spojówek (AKC)

• najgroźniejszy rodzaj zapalenia alergicznego
• rozwija się u chorych z atopowym zapaleniem skóry
• objawia się światłowstrętem, łzawieniem, świądem, pieczeniem
• z reguły dotyczy obu oczu
• prowadzi do zaburzeń wzrostu rzęs i brwi, zmian skórnych w okolicy powiek, co daje „starczy wygląd oczu”
• daje przekrwienie spojówek, brodawki na spojówce powiekowej, plamki Trantasa, inne bardziej poważne zmiany rogówkowe oraz śluzowo ropną wydzielinę
• może prowadzić do astygmatyzmu, zaćmy i odwarstwienia siatkówki
• leczenie musi być prowadzone przez okulistę oraz alergologa i dermatologa

6. Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek (GPC)

• to reakcja na soczewki kontaktowe, rzadziej na protezy oczne, szwy stosowane w trakcie zabiegów okulistycznych lub na nierówności powierzchni oka
• często czynnikiem inicjującym są osady z depozytów białkowych zlokalizowane na soczewkach kontaktowych, które dodatkowo mogą być zanieczyszczone bakteriami i resztkami kosmetyków
• objawia się uczuciem ciała obcego, łzawieniem, świądem, pieczeniem, czasami zaburzeniami widzenia
• daje brodawki w obrębie spojówki tarczki górnej, przekrwienie, obrzęk spojówki gałkowej oraz białą lub przezroczystą wydzielinę widoczną po przebudzeniu
• leczenie polega na zmianie soczewek kontaktowych lub zaprzestaniu ich noszenia

7. Kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówki (ConBC)

• występuje po kontakcie z substancjami podanymi do oka (kosmetyki, leki okulistyczne, środki konserwujące, środki dezynfekcyjne, kontakt z toksyczną rośliną, tj.: barszcz, sumak jadowity, a także metale, sierść zwierząt, roztocza)
• objawy pojawiają się lub zaostrzają po 24–72 godzinach od ekspozycji
• powstaje obrzęk i zaczerwienienie skóry powiek, wyprysk lub lichenizację skóry wokół oczu, przekrwienie spojówki, a także pojawiają się brodawki spojówkowe oraz wodnista wydzielina
• podejmując leczenie należy pamiętać o eliminowaniu czynników drażniących

8. Zawodowe alergiczne zapalenie spojówek (OAC)

• spowodowane jest reakcją alergiczną na alergeny specyficznego dla środowiska pracy

Na leczenie alergii składa się:

• profilaktyka
• postępowanie niefarmakologiczne
• leczenie farmakologiczne

Profilaktyczne ograniczanie kontaktu z alergenem, polega na:

1. pyłki roślin

• zamykaniu okien
• noszeniu okularów ściśle przylegających do twarzy
• dokładnym myciu ciała, zwłaszcza włosów
• myciu oczu i twarzy
• zmienianiu ubrania po powrocie z pracy, spaceru,

2. roztocza

• unikaniu zasłon, kotar, dywanów, narzut
• nie używaniu nawilżaczy
• myciu podłóg wilgotną ścierką lub odkurzaczem z filtrem wodnym
• częstym wietrzeniu pomieszczeń mieszkalnych
• wietrzeniu ubrań
• unikaniu pierza
• częstym praniu pościeli, zwłaszcza poduszki i poszewki na poduszkę
• wymrażaniu w zamrażarce poduszek, zabawek, …
• stosowaniu prześcieradła z gumką, wykonanego z materiału nieprzepuszczającego kurz

3. sierść zwierząt

• unikaniu futer w ubraniach i butach
• unikaniu miejsc, gdzie przebywają zwierzęta
• pozbyciu się zwierząt z domu
• nie wpuszczaniu zwierząt do sypialni
• częstym czyszczeniu mieszkania odkurzaczem z filtrem HEPA
• unikaniu kontaktu z osobami, które są właścicielami kotów

4. pleśń / grzyby

• unikaniu środowisk sprzyjających obfitej wegetacji grzybów
• unikaniu zarośli, stojących zbiorników wodnych (jeziora)
• unikaniu wąwozów, kotlin, szczególnie w klimacie subtropikalnym i tropikalnym
• unikaniu pomieszczeń zawilgoconych, z wodnolubnymi roślinami, źle klimatyzowanych
• unikaniu basenów, pływalni
• nie koszeniu trawy
• nie grabieniu liści
• nie zbieraniu grzybów
• nie sprzątaniu piwnic

Postępowanie niefarmakologiczne, polega na:

• nie dotykaniu oczu
• nie tarciu oczu
• przemywaniu oczy chłodną, przegotowaną wodą lub preparatami sztucznych łez bez konserwantów
• stosowaniu chłodnych okładów na oczy

Leczenie farmakologiczne, polega na podawaniu:

• sztucznych łez, które wypłukują alergeny z worka spojówkowego
• kortykosteroidów, które łagodzą objawy choroby, nie powinny jednak być zbyt długo stosowane
• leków przeciwhistaminowych w postaci kropli lub leków doustnych, które zmniejszają objawy alergii poprzez blokowanie histaminy
• stabilizatorów komórek tucznych, które zapobiegają uwalnianiu przez organizm histaminy

W przypadku uciążliwych objawów alergii, wskazana jest konsultacja alergologiczna, aby rozpocząć immunoterapię swoistą, czyli odczulanie.